Với sự quyết tâm chính trị cao của cấp ủy, chính quyền từ tỉnh đến cơ sở; sự giúp đỡ của các bộ ngành Trung ương, sự ủng hộ của cộng đồng doanh nghiệp, cơ quan truyền thông và đặc biệt là sự đồng lòng của nhân dân, du lịch tỉnh Tuyên Quang đã đạt được những kết quả quan trọng. Năm 2025 Tuyên Quang đã đón gần 4 triệu lượt khách, trong đó gần 600.000 lượt khách quốc tế. Hình ảnh du lịch tỉnh Tuyên Quang liên tục được gọi tên tại các giải thưởng du lịch quốc gia và quốc tế. Đặc biệt năm 2025, Tuyên Quang vinh dự có Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Cao nguyên đá Đồng Văn được vinh danh là điểm đến văn hóa hàng đầu Châu Á và hàng đầu thế giới; Làng Lô Lô Chải làng văn hóa du lịch cộng đồng tốt nhất thế giới; Khu du lịch sinh thái Panhou Retreat là “Khu du lịch sinh thái hàng đầu châu Á năm”; Cụm homestay thôn Tha Phường Hà Giang I giải thưởng ASEAN về lĩnh vực du lịch cộng đồng; Khu du lịch H’mong village giải thưởng Khách sạn Xanh ASEAN,“Khách sạn xanh tốt nhất” Du lịch Việt Nam; Làng văn hóa du lịch dân tộc Mông thôn Pả Vi Hạ (xã Mèo Vạc) là “Điểm du lịch cộng đồng tiêu biểu” Du lịch Việt Nam… Đây là niềm vinh dự, tự hào và cũng là cơ sở để tỉnh Tuyên Quang cơ cấu lại ngành du lịch theo hướng chuyên nghiệp, sớm trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của tỉnh, giúp tạo thêm nhiều việc làm cho cộng đồng vươn lên thoát nghèo và làm giàu trên đá.

Trong bối cảnh yêu cầu phát triển mới, đặc biệt sau khi tỉnh được mở rộng không gian phát triển, việc cơ cấu lại ngành du lịch theo hướng chuyên nghiệp, hiện đại, bền vững không chỉ là yêu cầu khách quan mà còn là nhiệm vụ có ý nghĩa chiến lược, quyết định khả năng hiện thực hóa mục tiêu đưa du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của tỉnh trong giai đoạn 2026-2030 và những năm tiếp theo.

Tuyên Quang là địa phương có hệ thống tài nguyên du lịch đa dạng, phong phú và khác biệt, hội tụ đầy đủ các loại hình du lịch đặc trưng của vùng Trung du và miền núi phía Bắc. Tỉnh có lợi thế nổi trội về du lịch lịch sử – cách mạng, với Khu di tích quốc gia đặc biệt Tân Trào - cái nôi của Cách mạng Việt Nam; du lịch sinh thái, địa chất, với Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Cao nguyên đá Đồng Văn; du lịch sinh thái hồ - rừng đặc hữu tại Na Hang - Lâm Bình; du lịch văn hóa cộng đồng gắn với không gian sinh sống của hơn 22 dân tộc; du lịch tâm linh, du lịch nghỉ dưỡng, chăm sóc sức khỏe với hệ thống suối khoáng quý giá.

Thực tiễn phát triển cho thấy, du lịch của tỉnh đã có bước tăng trưởng khá, từng bước khẳng định vị trí trong cơ cấu kinh tế. Lượng khách và doanh thu du lịch tăng đều qua các năm; nhiều khu, điểm du lịch được đầu tư, nâng cấp; hình ảnh du lịch Tuyên Quang ngày càng được nhận diện rõ nét hơn trên bản đồ du lịch quốc gia và quốc tế. Tuy nhiên, so với tiềm năng và yêu cầu phát triển thành ngành kinh tế mũi nhọn, du lịch của tỉnh vẫn bộc lộ không ít hạn chế: quy mô còn nhỏ, tính chuyên nghiệp chưa cao; sản phẩm du lịch còn trùng lặp, giá trị gia tăng thấp; liên kết ngành, liên kết vùng chưa chặt chẽ; nguồn nhân lực du lịch, nhất là ở khu vực cộng đồng, còn thiếu kỹ năng; hạ tầng và dịch vụ hỗ trợ chưa đồng bộ; công tác quản lý nhà nước và điều phối phát triển du lịch chưa theo kịp yêu cầu mới.

Trong bối cảnh đó, cơ cấu lại ngành du lịch không chỉ là sắp xếp lại các phân ngành, sản phẩm hay thị trường, mà là quá trình đổi mới tư duy phát triển, tái cấu trúc toàn diện từ quy hoạch, sản phẩm, đầu tư, thị trường, nguồn nhân lực đến phương thức quản lý, nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả, sức cạnh tranh và tính bền vững của ngành.

Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Tuyên Quang lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030 đã xác định phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn là một trong nhiệm vụ trọng tâm của tỉnh. Phát triển du lịch phải đặt trong tổng thể chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, gắn với tái cơ cấu kinh tế, chuyển đổi mô hình tăng trưởng và xây dựng bản sắc, thương hiệu địa phương. Cơ cấu lại ngành du lịch theo hướng lấy chất lượng, hiệu quả và giá trị gia tăng làm trọng tâm, thay cho tăng trưởng theo chiều rộng; lấy du khách làm trung tâm; lấy cộng đồng làm chủ thể; doanh nghiệp làm động lực; Nhà nước giữ vai trò kiến tạo và điều tiết. Phát triển du lịch bảo đảm hài hòa giữa phát triển kinh tế với bảo tồn văn hóa, bảo vệ môi trường, giữ gìn bản sắc các dân tộc và bảo đảm quốc phòng – an ninh. Trên cơ sở đó, mục tiêu là: cơ cấu lại ngành du lịch theo hướng chuyên nghiệp, bản sắc, bền vững, hình thành hệ thống sản phẩm du lịch đặc thù, có thương hiệu mạnh; đến năm 2030, du lịch thực sự trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, đóng góp ngày càng lớn vào GRDP của tỉnh, tạo nhiều việc làm và sinh kế bền vững cho Nhân dân. Để đạt mục tiêu đó, tỉnh đã xác định các nhiệm vụ trọng tâm như: Trước hết, cơ cấu lại không gian và quy hoạch phát triển du lịch. Tập trung rà soát, tích hợp và hoàn thiện quy hoạch phát triển du lịch tỉnh theo không gian phát triển mới, bảo đảm đồng bộ, thống nhất với quy hoạch tỉnh và các quy hoạch ngành. Tổ chức lại không gian du lịch theo các trục, hành lang và cụm động lực; xác định rõ vai trò, chức năng của từng khu, điểm du lịch; tránh đầu tư dàn trải, trùng lặp, manh mún. Hai là, cơ cấu lại sản phẩm du lịch theo hướng đặc thù và chất lượng cao. Tập trung phát triển các sản phẩm du lịch chủ lực, có khả năng cạnh tranh: du lịch lịch sử - giáo dục truyền thống tại Tân Trào; du lịch sinh thái, khám phá, trải nghiệm tại Cao nguyên đá Đồng Văn và Na Hang - Lâm Bình; du lịch văn hóa cộng đồng gắn với sinh kế bền vững; du lịch nghỉ dưỡng, chăm sóc sức khỏe; du lịch tâm linh. Đồng thời, từng bước hình thành các sản phẩm du lịch mới có giá trị gia tăng cao như du lịch đêm, du lịch nghệ thuật – sáng tạo, du lịch thể thao, du lịch mạo hiểm, du lịch MICE. Ba là, cơ cấu lại thị trường và nâng cao hiệu quả xúc tiến du lịch. Chuyển mạnh từ xúc tiến đại trà sang xúc tiến có trọng tâm, trọng điểm; xác định rõ thị trường mục tiêu trong nước và quốc tế; đa dạng hóa kênh quảng bá, đẩy mạnh chuyển đổi số trong truyền thông du lịch; xây dựng hình ảnh, thương hiệu du lịch Tuyên Quang thống nhất, chuyên nghiệp, có chiều sâu. Bốn là, cơ cấu lại đầu tư và hạ tầng du lịch. Ưu tiên đầu tư hạ tầng giao thông kết nối các khu, điểm du lịch trọng điểm; nâng cấp hệ thống cơ sở lưu trú, trung tâm đón tiếp, dịch vụ hỗ trợ du lịch. Thu hút các nhà đầu tư chiến lược phát triển các khu, tổ hợp du lịch quy mô lớn, sản phẩm cao cấp; tăng cường xã hội hóa, huy động nguồn lực từ doanh nghiệp và cộng đồng. Năm là, cơ cấu lại nguồn nhân lực du lịch. Tập trung đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực du lịch theo hướng chuyên nghiệp, thực chất; chú trọng đào tạo kỹ năng nghề, ngoại ngữ, công nghệ số, văn hóa ứng xử; nâng cao năng lực quản lý nhà nước về du lịch; xây dựng đội ngũ lao động du lịch đáp ứng yêu cầu phát triển trong giai đoạn mới. Sáu là, đổi mới phương thức quản lý và phát triển du lịch bền vững. Nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về du lịch; tăng cường phối hợp liên ngành, liên vùng; kiểm soát chặt chẽ chất lượng dịch vụ, bảo đảm an toàn, an ninh du lịch; quản lý tốt sức tải môi trường, văn hóa; gắn phát triển du lịch với xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững và giữ vững quốc phòng - an ninh.

Cơ cấu lại ngành du lịch là nhiệm vụ mang tính chiến lược, lâu dài, đòi hỏi tư duy đổi mới, quyết tâm chính trị cao và sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị, cộng đồng doanh nghiệp và Nhân dân. Với tiềm năng, lợi thế sẵn có và định hướng phát triển đúng đắn, Tuyên Quang có điều kiện để phát triển du lịch theo hướng chuyên nghiệp, bền vững, từng bước khẳng định vai trò là ngành kinh tế mũi nhọn, đóng góp quan trọng vào sự phát triển nhanh và bền vững của tỉnh trong thời gian tới.

    Nguyễn Hoài